Vader Huijgen met zijn zoon Gerrit in het landelijke Ugchelen
van toen.
Gerrit Huijgen uit het Noord-Hollandse Graft is inmiddels 68 jaar.
Hoewel hij in Ugchelen is opgegroeid, is hij al vele jaren weg
uit het dorp. Sinds zijn moeder in 2002 is overleden komt hij
ook steeds minder in Ugchelen. Zijn jeugdherinneringen aan het
dorp zijn langzamerhand vervaagd.Wat is overgebleven is een niet
verwerkt jeugdtrauma dat algauw opspeelt zodra de dramatische
gebeurtenissen uit april 1945 ter sprake komen. Gerrit was acht
jaar toen zijn vader Jan Huijgen op 37-jarige leeftijd bij
Kruisjesdal door de Duitsers werd gefusilleerd. Zes weken later
werd zijn stoffelijk overschot gevonden. De begrafenis op
Heidehof, enkele dagen later, speelde zich af buiten het
blikveld van Gerrit. 'Kinderen horen daar niet bij', was toen de
heersende opvatting. Hij moest het verdriet tijdens de
teraardebestelling min of meer eenzaam verwerken bij kennissen
thuis.
Bij het vertellen van zijn verhaal moet hij zich korte tijd
verontschuldigen tijdens het opkomen van de emoties. Het feit
dat hij zo weinig weet van hetgeen zich aan het einde van de
oorlogsjaren aan de Hoog Buurloseweg 41 heeft afgespeeld, maakt
het er niet eenvoudiger op. Zijn moeder Riek heeft al die jaren
ook weinig kunnen vertellen omdat Jan nooit veel heeft
losgelaten over hetgeen hij en andere verzetsstrijders hebben
gedaan tijdens dat dwarsbomen van de bezetter.
Huijgen zat diep in het verzet. Hij was lid van een knokploeg en was 's
avonds regelmatig op pad om sabotage te verrichten, echter het
hoe en wat is ook zijn vrouw nooit helemaal duidelijk geworden.
De argeloosheid, het niet zien van de gevaren, is hem
vermoedelijk noodlottig geworden. Voor Gerrit Huijgen staat het
vrijwel zeker vast dat zijn vader tenslotte is verraden.
Apeldoorner Huijgen - geboren in 1908 - was in een technisch
beroep werkzaam geweest in Curaçao. Door omstandigheden
gedwongen streek hij in 1930 neer aan de Hoog Buurloseweg 41
waar hij 16 hectare landbouwgrond kocht waarop hij 16 grote
kippenhokken bouwde die hij gebruikte voor een
kippenvermeerderingsbedrijf. Het uitvoerende deel was
voornamelijk in handen van Jan Huijgen, het zakelijke aspect
werd doorgaans beheerd door zijn vrouw Riek.
Kippenboer
De kippenboer had echter nog een grote passie. Die werd gestuurd
door zijn kennis van elektriciteit. Huijgen mocht graag
knutselen en pionieren op dat gebied. En zo verdiende hij ook
nog een zakcentje bij. Hij was regelmatig te vinden bij zijn
vriend Jonkie Geurts, eigenaar van wasserij De Veldekster. De
techneut had daar bijvoorbeeld gezorgd dat het stromende water
van de beek werd omgezet in elektrische energie zodat de
bewoners daar over licht konden beschikken. Het was een ietwat
amateuristisch systeem en daarom moest hij regelmatig worden
opgetrommeld om technische mankementen te verhelpen.
Jan
Huijgen
Jaarlijks staan mensen rond de Ugchelense Kei om de mannen uit het dorp
te herdenken die tijdens de Tweede Wereldoorlog
zijn gesneuveld. Bij de zestigste verjaardag van
de bevrijding willen we in deze Bevrijdingskrant
de namen nog weer eens noemen en belichten welk
een groot offer zij hebben gebracht voor de
vrijheid van ons land. Dit is het verhaal over
Jan Huijgen. Een kippenboer van de Hoog
Buurloseweg die bij het Kruisjesdal op laffe
wijze werd vermoord en een vrouw met twee
kinderen achterliet. Vermoedelijk is de
argeloosheid van Huijgen hem noodlottig
geworden. Want volgens zijn zoon Gerrit uit het
Noord-Hollandse Graft is hij waarschijnlijk
verraden voor sabotagedaden. Huigen gaat ieder
jaar naar het Kruisjesdal om zijn vader te
herdenken. |
|
Gerrit bij het Kruisjesdal waar jaarlijks een herdenking wordt gehouden.
Slotfase
De oorlog naderde in april 1945 zijn slotfase. Vanuit het Oosten
stoomden de geallieerden op in rap tempo en vermoedelijk heeft
Jan Huijgen halsreikend uitgezien naar het moment dat Apeldoorn
zou worden bevrijd. Op de deel van zijn boerderijtje stond -
verstopt onder een kleed - een zender en ontvanger waarmee hij
mogelijk contacten heeft onderhouden met andere verzetsgroepen
of wellicht met de geallieerden. In een oude broedmachine was
eveneens een radiootje verborgen. Zijn technische kennis is hem
daarbij van pas gekomen. Alles opties van mogelijke contacten
staan open. Gerrit weet beslist niet hoe het een en ander in
zijn werk is gegaan. Of zijn moeder het ook niet heeft geweten,
blijft de vraag. Zij heeft er in ieder geval nooit een woord
over losgelaten. Over gesuggereerde hulp aan onderduikers weet
de zoon van Jan evenmin iets te zeggen.
Afgevoerd
Het noodlot sloeg toe. Op 8 april 1945 stopten enkele militaire
personenauto's bij de familie Huijgen. Er volgde een inval
waarbij de radio werd gevonden. Het enige dat Gerrit nog voor
ogen staat is dat zijn vader - zittend op de motorkap - werd
afgevoerd. Hoe zijn moeder heeft gereageerd, wat zijn vader
heeft gezegd, waarom de Duitsers bij hem aan huis kwamen, hoe
zij Huijgen op de korrel kregen, het is allemaal niet bekend.
Moeder Huijgen was twee maanden eerder bevallen van een dochter
die Bea was genoemd. Uiteindelijk werd wel bekend dat vader was
afgevoerd naar de Willem III kazerne. Over de angst en de
spanning waarin zijn moeder heeft verkeerd, kan Gerrit niets
zeggen. Hij weet het eenvoudigweg niet. Zijn moeder heeft
hetgeen zij wist, meegenomen in haar graf. De gevolgen van de
overval waren schokkend. Op 12 april en 13 april - in het zicht
van de bevrijding - werden 16 mannen afgevoerd naar het
Kruisjesdal waar zij - in het munitiekamp Mia - zonder enige
vorm van rechtspraak genadeloos werden afgemaakt. Hun lijken
werden op laffe wijze verstopt in de bosgrond en pas zes weken
later - reeds ver na de bevrijding - ontdekt door bosarbeiders.
Na identificatie bleek ook Huijgen onder de slachtoffers te
zijn.
Raadsel
Waarom Huijgen is opgepakt, zal een raadsel blijven. Toen Gerrit
ooit iemand benaderde uit het Ugchelense verzet met de vraag of
die hem wellicht wat informatie kon verschaffen over zijn vader,
bleven de kaken stijf op elkaar. ''We hebben elkaar beloofd dat
we daar nooit over zullen praten'', kreeg hij te horen. Die
uitlating was een hard gelag voor Huijgen, wiens herinneringen
aan zijn vader niet verder gaan dan een vergeeld fotoalbum.
Daarin zitten plaatjes waarop vader en moeder Huijgen zich aan
de Hoog Buurloseweg laten vereeuwigen met hun zoontje. Vader,
een stoere man met een sigaret tussen zijn lippen die trots zijn
stamopvolger toont.
Tegenwoordig gaat hij ieder jaar naar de herdenking in het Kruisjesdal.
Daar in dat machtige bos staat hij dan even stil bij de
herinnering aan zijn vader. Sinds kort nemen hij en zijn vrouw
een kleinkind mee. Hij komt dan ook naar Apeldoorn om de
kinderen van de adopterende school te motiveren hun werk voort
te zetten en hen te waarschuwen tegen de gevaren van het racisme
en discriminatie.
|