CAESAREA

Verhuizing spoedig in zicht

Uit De Bron van 26 februari 2003

Door Peter Otterloo

Index Ugchelen De Bron

Het duurt nog enkele weken alvorens de verhuiswagens bij het kindertehuis Caesarea aan de Hoenderloseweg voorrijden om een grote verplaatsing in te luiden. Nog altijd klinken de kinderstemmen tussen het geboomte en wordt er een bal in een basket gemikt. Wiebelt een schommel nog heen en weer op het speelplaatsje en liggen er skeelers op de gangen.
Dit voorjaar wordt het echter stil op die plek en komt het grote, imposante gebouw leeg te staan, nog onbekend met de volgende bestemming. Als die er komt. Weliswaar staat het uit 1924 gereed gekomen gebouw op de nominatie om door de gemeente tot 'monument' te worden bestempeld. Grote onzekerheid omtrent die opwaardering is er echter nog altijd, temeer nu de Apeldoornse zakenman Goudkuil de boel heeft aangekocht.
Nu nog wonen 25 kinderen in het grote, monumentale en daarom voor dit doel ongeschikte pand. Het zijn kinderen met doorgaans ernstige problemen in hun persoonlijke ontwikkeling die worden begeleid door de Gelderse Stichting Jeugdhulpvereniging GSJ Lindenhout.
Bouwvakkers leggen momenteel voor deze instantie de laatste hand aan een nieuwbouwproject aan Tussen de Eiken, een straat in de nieuwe Apeldoornse wijk Osseveld Oost waar meerdere disciplines van de Stichting binnenkort onderdak krijgen in het

Centrum voor Jeugdzorg 'De Springplank'. Een nieuwe naam. Hoewel deze verhuisoperatie voor verdere toekomst van het oude gebouw wellicht grote consequenties heeft, zal het maatschappelijk leven in Ugchelen er niet veel van merken. De relatie met het dorp is niet hecht en intensief.
Behoudens de voordelen van fraaie ligging en de rustige omgeving van het aloude Caesarea, ziet regiomanager drs. Wim van den Thillart duidelijke winstpunten in de nieuwe omgeving. Zijn mening is dat Caesarea te groot is voor de huisvesting van 25 kinderen (4-15 jaar). Ongezellig en niet functioneel. Hij zegt: "Natuurlijk is het gevoel tijdens zo'n verhuizing dubbel. De historie en het verlaten van de mooie omgeving is jammer, maar aan de andere kant is het integreren in een bredere samenleving erg belangrijk voor de kinderen. Bovendien heeft deze oude behuizing iets van een internaat, iets van een strenge omgeving. En door de reeds jarenlang bestaande verhuisplannen, zijn we ook wat terughoudend geweest in het onderhoud van dit gebouw. Het is oud en versleten en er moet snel wat aan gedaan worden. Het nieuwe, moderne gebouw waar we in terecht komen zal zeker, daar ben ik van overtuigd, een heilzame werking hebben op de behandeling van de kinderen."

Fontein Caesarea. Ansicht collectie Gert Woutersen.
Caesarea nog in volle glorie met zelfs een fontein in de voortuin.
Breed scala aan bewoners

GJS Lindenhout was de zoveelste huurder in de rij van Caesarea dat een uiterst bewogen historie heeft. Fraai tussen het lover gelegen heeft het gebouw altijd de nieuwsgierigheid gewekt van voorbijgangers. De uitstraling heeft iets weg van een klooster, een seminarie. Vooral de toren en de kapel hebben aan die beeldvorming meegewerkt.
Frits Caesar, een rijke Amsterdamse speelgoedfabrikant, hield er in 1918 nobele ideeën op na. Hij wilde op de in zijn bezit zijnde Ugchelense grond een tehuis voor Amsterdamse bleekneusjes vestigen. Het heeft heel wat voeten in de aarde gehad alvorens er in het huis sprake was van bewoning. Er deden zich zowel technische- als financiële problemen voor en Ceasar moest zelfs met de Zusters Franciscanessen in Veghel om de tafel om alles rond te krijgen toen hij kapitalen verloor met zijn Russische aandelen.
Het duurde en duurde, maar uiteindelijk was het op 14 november 1923 dat de eerste nonnen, zij gingen het huis beheren, onder dak kwamen. Op 17 januari 1924 kwamen de eerste 42 jongens en 33 meisjes frisse lucht happen in de bossen. In de annalen van Caesarea staat opgetekend: Over het algemeen kwamen hier echt brave mensen. De ouders vragen meestal, als ze de kinderen brengen: "Mogen ze iedere dag ter communie gaan. Dat zijn ze gewoon."
Caesarea heeft veel bestemmingen gehad. In 1940 werd het ingericht als ziekenhuis. In 1942 gingen de paters Salesianen

van Don Bosco wonen in de door Caesar gebouwde, nabij gelegen villa en maakten druk gebruik van de kapel.
Gedurende de periode van 1942 tot 1957 heeft Caesarea voor de Apeldoorners de meeste bekendheid gekregen toen het huis werd ingericht als herstellingsoord voor TBC-patiënten. Rond het pand kwamen tal van kleine huisjes te staan waarin de zieken via de frisse lucht herstelden. Rond 1944 werden hier 110 mensen verzorgd die via de Vereniging RK Herstellingsoorden voor Longlijders en Zwakke kinderen waren geplaatst. Voor korte tijd heeft ook de Nederlandse Katholieke Invalidenbond Sint Luidina het pand ingericht als vakantieoord. De Zusters Franciscanessen hebben zich altijd bijzonder ingespannen om het een ieder naar de zin te maken.
In 1962 kreeg Caesarea weer de functie van kindertehuis, zij het dat verschillende instellingen hebben geprofiteerd van deze weldadige omgeving. Met het vertrek van de laatste 25 kinderen uit het historische pand komt straks voorlopig een einde aan de behuizing en gaat het gebouw een onzekere toekomst tegemoet. Maar met de tal van karakteristieke kenmerken en het monumentale, rijk ogende karakter verdient Caesarea uiterste bescherming van de nieuwe eigenaar en de overheid die zich in eerste instantie snel zou moeten bemoeien met de in verval zijnde, en inwendig gestripte kapel. Met name aan de schitterende glas-in-lood ramen die aan een ernstige vorm van verval leiden.

Kapel van Caesarea. Ansicht collectie Hans Beumer
De kapel van Caesarea was stijlvol door zijn eenvoud. De ruimte is nu volledig gestript.

Index Ugchelen De Bron
HOME Gastenboek
Copyright © 2003 - , Peter Otterloo / De Bron / Gert Woutersen